“Toekomstige regeringsleiders, kunnen we eindelijk in actie schieten als het over wonen gaat?”

De doelstelling is glashelder: tegen 2050 moet elk huis in ons land een energiescore A+, A of B behalen. Super-energiezuinig dus. Dat mag zonder twijfel ambitieus genoemd worden, zeker als je weet dat de gemiddelde woning vandaag een energiescore D, E of nog erger heeft. Het is meer dan ooit een terechte klimaatambitie. Het grote probleem is echter dat we die ambitieuze doelstelling in geen honderd jaar halen als ons versleten woonpatrimonium niet in een sneltempo vervangen wordt, én de fiscaliteit en het vergunningenbeleid onveranderd blijft.

Politieke partijen en toekomstige regeringsleiders: vandaag laat iedereen die nog maar iets met politiek te maken heeft zijn steile ambities voor de komende jaren optekenen. En wat valt op? Met het klimaat in het achterhoofd wil iedereen ons woningpatrimonium tegen 2050 super-energiezuinig maken. Wij - vanuit de vastgoedsector - denken: mooi. Eindelijk. Alleen: tegen het tempo dat we het vandaag doen, lukt dat nooit. Ons land telt vandaag bij benadering 5,5 miljoen woningen. Met een gemiddelde leeftijd van 50 à 55 jaar behoren de Belgische woningen tot de oudste van Europa. Maar liefst 38 procent dateert van voor het einde van de Tweede Wereldoorlog, een kwart zelfs nog van voor WO I. Het behoeft geen tekening om te zeggen dat er in meer en meer huizen dan ook problemen opduiken.  

Als we alleen nog maar naar Vlaanderen kijken, zien we - volgens het Grote Woononderzoek - dat 21 procent van de woningen met elektriciteitsproblemen kampt. Een andere 20 procent zit met een lekkend dak, vochtige muren of vloer, of rottend raamwerk. 16 procent heeft dan weer condensatieproblemen en 10 procent zit met water in de kelder. De cijfers spreken boekdelen. De energieconsumptie voor het verwarmen van een nieuwe woning ligt al vlug 80 procent lager dan bij een bestaand stulpje waar de energie letterlijk aan ramen en deuren naar buiten sluipt. Dat alleen al moet reden genoeg zijn om de zaak opnieuw vast te pakken en de ambities versneld waar te maken. Bovendien komen er elk jaar maar 55.000 nieuwbouwpanden bij. Dat lijkt veel, maar dat is een inhaaloperatie van amper 1 procent per jaar tegenover het gigantisch verouderde bestaande patrimonium. U leest het goed: amper 1 procent.

Vandaag betaal je nog altijd de volle 21 procent BTW op een nieuwe, duurzame woning, terwijl een energieverslindende woning op het platteland maar 7 procent registratierechten in Vlaanderen en 12,5 procent in Brussel en Wallonië bedraagt. Daar ligt het probleem, want hoe stimuleer je mensen zo om voor nieuwbouw te gaan? Het lijkt ons dan ook logisch dat BTW voor nieuwbouw drastisch verlaagd wordt. Bovendien komt nieuwbouw meer en meer in stads- en dorpskernen, zijn ze beter ontsloten door openbaar vervoer, zijn ze dikwijls een perfect voorbeeld van circulaire economie, hebben ze steeds meer voorzieningen voor elektrische fietsen en wagens. Kortom: nieuwbouw anno 2019 is duurzaam en draagt bij aan een beter milieu.

We beseffen heel goed dat er al heel wat stappen gezet zijn. De normen worden elk jaar strenger, er wordt vaker in stadscentra gebouwd, er wordt compacter gebouwd, zelfs met gemeenschappelijke ruimtes, en ga zo maar door. Qua ambities moet de Belgische politiek niet altijd onderdoen. Maar onze boodschap naar de nieuwe regeringen is wel duidelijk: durf ons stokoud woningpatrimonium nu eindelijk eens radicaal aanpakken.

Verlaag het BTW-tarief voor nieuwbouw naar 6 procent, leg striktere energienormen op voor het verouderde patrimonium, voorzie gunstmaatregelen voor gezinnen die in nieuwbouw gaan wonen, en zorg voor een efficiënter vergunningenbeleid. Begin er bijvoorbeeld eens voor te zorgen dat elk klachtendossier bij de Raad van State niet meer dan zes maanden in beslag neemt. Het laatste dat we willen, is tegenspraak verbieden. Dat zou de democratie niet ten goede komen. Maar de rechtszekerheid voor ondernemers, die mag wel verhoogd worden. Door zich sneller uit te spreken in bepaalde dossiers, maar ook door de rechtsplegingsvergoeding in sommige gevallen te verhogen, zodat een klacht indienen geen politiek steekspel wordt.

Deze open brief is dan ook een oproep naar alle beleidsmakers: stop de processies van Echternach, die we nu bij heel wat bouwprojecten zien. Elke nieuwe regering zal zeggen dat ze grote energiezuinige bouwambities heeft. Alleen: zorg dat de volgende regering ze ook kan waarmaken en een versnelling hoger schakelt. Op lange termijn zal iedereen er de vruchten van plukken.

Olivier Carrette, afgevaardigd bestuurder van de Beroepsvereniging van de Vastgoedsector (UPSI-BVS), in naam van 150 projectontwikkelaars.