Belangrijk deel historische Leuvense stadsomwalling wordt opnieuw in ere hersteld

Een belangrijk deel van de 12e eeuwse stadsomwalling van Leuven - op de Hertogensite, één van de grootste binnenstedelijke ontwikkelingen in de regio - zal opnieuw in zijn oude staat hersteld worden. Dat kondigt vastgoedontwikkelaar Resiterra, samen met schepen van Ruimtelijke Ordening Carl Devlies, aan naar aanleiding van Erfgoeddag, aanstaande zondag. Het gaat om een historisch stuk muur van zo’n 40 meter lang, dat al decennialang verscholen zit tussen oude, leegstaande gebouwen. Om de restauratie nauwgezet te kunnen uitvoeren, werd recent een bouwhistorisch onderzoek gevoerd.

De restanten van de allereerste stadsomwalling rond het centrum van Leuven waren in de 12e eeuw de eerste verdedigingslinie tegen ongewenste indringers. Over het exacte bouwjaar van de muur bestaat nog discussie, maar volgens experten vond de bouw zo goed als zeker plaats tussen 1156 en 1165. De volledige stad was vanaf toen omringd door een grote stadsmuur. Hij bestond uit elf stenen stadspoorten, twee waterpoorten voor de Dijle die door de stad kabbelde, en 31 torens.

De historische stadsomwalling doorkruiste ook de huidige Hertogensite voor zo’n 340 meter, in het centrum van de stad. Al decennialang stond er één van de belangrijkste restanten, maar slechts weinigen die het effectief ook wisten. Vanaf 1950 werd de stadsmuur er namelijk stelselmatig afgebroken voor de uitbreidingsplannen van het Sint-Pietersziekenhuis. Dat moet nu veranderen. Het opzet is dat het overblijvend stuk van de stadsomwalling, nota bene een beschermd monument, opnieuw in ere hersteld wordt en geïntegreerd wordt in de grootste binnenstedelijke ontwikkeling van Leuven.   

“Achter de gebouwen en artefacten op de Hertogensite schuilt behoorlijk wat geschiedenis. De ambitie is om 90 procent van al het historisch erfgoed te integreren op de site die ruim 6,5 hectare groot is. Dat is ook de reden waarom we de veertig meter lange stadsomwalling willen aanpakken. Wie de voorbije decennia niet wist dat dit een historisch restant is, liep er gewoon aan voorbij. Dat mag straks niet meer gebeuren.”

Erik Van Hoof, CEO ontwikkelaar Resiterra

Om te weten hoe het historische muurfragment in zijn exacte oorspronkelijke staat hersteld kan worden, voerde het restauratie- en architectenbureau Studio Roma recent een bouwhistorisch onderzoek uit in opdracht van Resiterra. Nu dat onderzoek is afgerond, kan de projectontwikkelaar in samenwerking met het restauratiebureau beginnen om de eeuwenoude stadsmuur in ere te herstellen.

Nieuw stuk oever

Net zoals in de 12e en 13e eeuw het geval was, zal binnen vier jaar de achterzijde van de verkommerde stadsmuur het grondniveau met een halve meter verhoogd worden zodat het op historische niveau komt te liggen. Aan de westkant van de muur zal de overwelfde Dijle opnieuw worden opengelegd, en dat voor een stuk van bijna 300 meter. Tussen de rivier en de muur zal vervolgens een oever worden gecreëerd, waardoor Leuvenaars er weer rustig aan het water kunnen vertoeven.

Op het overblijvende stuk van de muur staat vandaag nog altijd een kapel, die eveneens in verval is. Ook die zal opnieuw hersteld worden.

“Als stadsbestuur juichen we de restauratie en de integratie van de oude stadsomwalling op de Hertogensite alleen maar toe. Dit komt het behoud van het historisch erfgoed van de stad ten goede en is vooral een mooi gebaar voor de Leuvenaar.”

Carl Devlies, schepen Ruimtelijke Ordening Leuven

Drie anatomische auditoria

De Hertogensite herbergt een traditie van ruim duizend jaar ziekenzorg, en dat is nog steeds zichtbaar. Naast het historische stuk stadsomwalling zal projectontwikkelaar Resiterra onder andere ook drie unieke anatomische auditoria - waar chirurgijnen in het verleden de anatomie onderwezen op de meest theatrale wijze - in ere houden.

Een belangrijk stuk Leuvense geschiedenis, zo noemt de ontwikkelaar het. Niet toevallig wordt er in het voorjaar van 2019 op de site gestart met de bouw van het nieuwe museum HistarUZ van het UZ Leuven. Hier kunnen de Leuvenaars binnenkort de volledige geschiedenis van het universitaire ziekenhuis herbeleven.

* Op onderstaande foto’s is te zien hoe de stadsomwalling er in het verleden uitzag en wat de huidige toestand van het beschermde monument is. Bijgevoegde schetsen laten ook zien wat de Leuvenaar mag verwachten van renovatie van de muur